Trouw zijn aan God; hoe moet dat in boze tijden?

In de vorige artikelen schreven we over de tussentijd, de tijd waarin we nu leven. In de bijbel is dit een heel bijzondere tijd, waarin God zwijgt en zijn tegenstander de wereldse systemen beheerst. Tijdelijk loopt daardoor de verbinding met het hemelse via de ‘trooster’, de heilige geest.

Paulus geeft vooral in de brieven aan Timotheüs, Filémon en Titus een aantal richtlijnen voor de praktijk. Voor hen die voor Jezus kiezen vanuit een integer gemoed, is er de genade. Dat is een diep gevoelde vorm van blijdschap en vervulling, die rechtstreeks uit de hemel komt. Het is het licht waarmee men door de duisternis van deze tijd kan gaan.

Men is wel ‘in’ deze wereld, maar niet meer ‘van’ deze wereld. Waar anderen gebukt gaan onder dagelijkse beslommeringen en wilde en deprimerende nieuwsberichten, zijn de aanhangers van Jezus daar volkomen rustig onder. Er kan ze van alles overkomen, maar niets meer gebeuren.

Hier volgen tien tips van Paulus voor de tussentijd. Ik zal ze eerst op een rij zetten en daarna een voor een behandelen.

          1.           “Houd vast aan de gezonde leer.” (Titus 1:9)

          2.           “Vermijd zinloze discussies.” (2 Tim. 2:16)

          3.           “Train jezelf in godsvrucht.” (1 Tim. 4:8)

          4.           “Wees een voorbeeld in woord en daad.” (1 Tim. 4:12)

          5.           “Waak over jezelf en je leer.” (1 Tim. 4:16)

          6.           “Behandel anderen met respect en wijsheid.” (1 Tim. 5:1-2)

          7.           “Wees tevreden en waak voor geldzucht.” (1 Tim. 6:8-10)

          8.           “Onderwijs en versterk anderen.” (2 Tim. 2:2)

          9.           “Wees standvastig in moeilijke tijden.” (2 Tim. 1:12)

       10.         “Stel betrouwbare leiders aan.” (1 Tim. 3:2, Titus 1:5)

1.      “Houd vast aan het betrouwbare woord, dat in overeenstemming is met de leer, opdat hij in staat is met de gezonde leer te vermanen en de tegensprekers te weerleggen.” (Titus 1:9)

Paulus benadrukt dat de volgelingen van Jezus zich niet moeten laten overbluffen of imponeren door allerlei filosofie, atheïsme of spiritualiteit die niets te maken hebben met God en zijn boodschap. Niet alleen de geest helpt hierbij, maar ook de letter, namelijk de bijbel zelf. Ze zijn een mooie hulp bij het weerleggen van de mensen, die het bestaan van God ter discussie stellen en met andere theorieën aankomen.

          2.           Vermijd zinloze discussies

        • “Mijd de onheilige, inhoudsloze praat, want zij die eraan toegeven, zullen steeds verder voortschrijden in goddeloosheid.” (2 Timotheüs 2:16)

Eindeloze discussies over irrelevante zaken leiden nergens toe en kunnen zelfs schadelijk zijn. Zowel met elkaar als met anderen. Ik zie gelovigen die anderen willen bekeren vaak de fout maken om in discussie te gaan. Dan moet de discussie ook gewonnen worden! En waar gaat het dan om? Om Jezus? Of om het eigen gelijk? ‘Als het er iemand om te doen is om gelijk te hebben (…) wij niet’ zegt Paulus ergens.

Onlangs nog iemand gesproken die de discussie aanging met allerlei kundalini-beoefenaars.

‘Die mensen zijn blind’ zei ze ‘Ik heb het zo met ze te doen’. Zelf ervaren ‘die mensen’ echter helemaal niet dat ze blind zijn. Integendeel. Ze zijn sterk overtuigd van hun weg.

Dat je die weg achter je kan laten, en in de armen van iets beters kan komen, bestaat voor hen niet, maar wel voor de mensen die Jezus hebben omarmd nadat ze kundalini achter zich hebben gelaten. Zeker, je mag vertellen hoe jij het ziet, al had Jezus (Matth 6:5) niet zoveel met vroom gedrag op straat.

Dit zeg ik even met het oog op al die gelovigen die op straat mensen proberen te bekeren en dus in discussies terecht komen, die misschien zinvol beginnen, maar uiteindelijk om gelijk hebben gaan. Als je bidt, doe het dan in je binnenkamer of in gezelschap van geloofsgenoten, maar laat het geen show worden.

          3.           Train jezelf in godsvrucht

        • “Want lichamelijke oefening heeft wel enig nut, maar godsvrucht is nuttig voor alle dingen, omdat het een belofte inhoudt voor dit leven en voor het toekomstige.” (1 Timotheüs 4:8)

Paulus moedigt aan om naast je sportactiviteiten actief bezig te zijn met geestelijke groei en zeker niet alleen met het aardse. Wat betreft de godsvrucht, verwijs ik altijd naar Paulus’ brief aan de Galaten, vers 5:9: ‘De vrucht van de Geest is echter: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, zelfbeheersing.’ Je ontwikkelingspaden en geestelijke groei zouden hierop gericht moeten zijn. Mooi om daarop te reflecteren en in je gebeden te vragen om steun van God.

          4.           Wees een voorbeeld in woord en daad

        • “(…) wees een voorbeeld voor de gelovigen in woord, in wandel, in liefde, in geest, in geloof en in reinheid.” (1 Timotheüs 4:12)

In deze brief aan de jonge Timotheüs laat Paulus zien dat hij het belangrijk vindt dat gelovigen (‘pistoon’ in het Grieks, wat ook ‘betrouwbaren’ betekent)  van Jezus een voorbeeld zijn voor elkaar. En wees dat dan niet alleen in woorden, maar ook in je levenswandel, in de liefde, in geest, in geloof en in zuiverheid.

Hier sta ik even stil bij het Grieks.

-‘Wandel’ is een vertaling van ‘anastrophé’. Dit woord betekent ‘gedrag’ of ‘levenswandel’, net als het Hebreeuwse ‘halach’, dat verwant is aan de halacha, waarin de Joodse leefregels staan beschreven.

-‘Agape’ is de onvoorwaardelijke goddelijke liefde, die hoger en altruïstischer is dan de romantische liefde (‘eros’) of de vriendschappelijke liefde (‘philia’). Er zijn religies en levensbeschouwingen die beweren dat je een ander niet lief kan hebben als je jezelf niet liefhebt. Gevolg is dat je enorm veel tijd gaat investeren in die zelfliefde. En dat is jammer, want ‘agape’ is de liefde die je vanzelf vervult als je je openstelt voor het geloof van Jezus. Als een vrucht van Gods genade. Je krijgt het gratis en het is de heilige geest die haar in je aanwakkert.

-‘Geest’ komt in de oudste exemplaren van de grondtekst niet voor. Mogelijk is het woord pas later toegevoegd, in de Byzantijnse tijd. Het Griekse woord is afgeleid van ‘pneuma’, dat naar de heilige geest, de menselijke geest en naar de algemene levenskracht verwijst. Omdat het in de oudste teksten ontbreekt laat ik het woord even vervallen.

-‘Geloof’ is een vertaling van ‘pistis’ (Hebreeuws: emunah). Veel mensen spreken van ‘ het geloof’, maar misschien is het woord ‘geloofstrouw’ mooier en ook dichter bij dat wat Paulus bedoelt, omdat ‘pistis’ en ‘emunah’ ook over vertrouwen gaan. ‘Geloof’ zei de schrijver en bijbelvorser Heere Heeresma ‘doet me eigenlijk teveel denken aan Brussels lof’. Hij vond het woord wat vaag.

-‘Reinheid’ is een vertaling van het Griekse‘hagneia’, dat zuiverheid betekent in lichamelijke en geestelijke zin. Het Hebreeuws heeft hier ‘tohora’, wat ‘zuiver’ en ‘heilig’ betekent.

Kortom: Paulus `geeft de geloofsgetrouwen het advies om in woord, levenswandel en gedrag onderscheidend en zuiver te zijn. Belangrijk daarbij is dat je elkaar voorbeeldgedrag laat zien, vooral op het gebied van de altruïstische liefde, die onvoorwaardelijke liefde voor de medemens die we van de geest geleerd hebben.

5. Let op jezelf en je leer

        • “Geef acht op uzelf en op de leer; volhard daarin. Want als u dat doet, zult u zowel uzelf behouden als hen die u horen.” (1 Timotheüs 4:16)

Het gaat hier over persoonlijke integriteit. Let op jezelf, zouden we nu zeggen, en blijf dat doen. Blijf standvastig in de dingen die je anderen en jezelf leert over Jezus en God; blijf dat vasthouden. En wees zorgvuldig in dat wat je onderwijst.

          6.           Behandel mensen naar hun situatie

        • “Een oudere man mag u niet hard aanspreken, maar vermaan hem als een vader, jongere mannen als broers, oudere vrouwen als moeders, jongere vrouwen als zusters, in alle reinheid.” (1 Timotheüs 5:1-2)

Een krachtig beroep van Paulus op mildheid en zachtmoedigheid, maar ook op duidelijke  feedback geven, wat in de bijbel vaak met het woord ‘vermanen’ wordt vertaald. De combinatie vriendelijkheid en duidelijkheid wanneer je mensen terechtwijst (een wat strenger woord) vermijdt nodeloze ruzies. Maar blijf wel eerlijk en duidelijk.

          7.           Wees niet materialistisch maar tevreden.

Twee uitspraken van Paulus, alweer uit de brieven aan Timotheüs, leren ons dat tevredenheid armen rijk maakt, en dat je het materialisme achter je mag laten.

        • “Als wij echter voedsel en kleding hebben, zullen wij daarmee tevreden zijn.” (1 Timotheüs 6:8)

        • “Want de wortel van alle kwaad is de geldzucht, naar welke sommigen, terwijl zij ernaar streefden, van het geloof zijn afgedwaald en zichzelf veel smarten hebben berokkend.” (1 Timotheüs 6:10)

Voedsel, kleding en onderdak zijn dingen die voldoende voor geloofsgetrouwen zijn. Zij streven niet naar onbegrensde rijkdom. We weten inmiddels, 2000 jaar later, dat de winstmaximalisatie in heel veel industrieën tot corrupte productieprocessen heeft geleid. Geldzucht vernietigt de integriteit van mensen.

          8.           Onderwijs en versterk anderen

        • “En wat u van mij gehoord hebt onder vele getuigen, vertrouw dat toe aan trouwe mensen, die bekwaam zullen zijn om ook anderen te onderwijzen.” (2 Timotheüs 2:2)

Veel uitleggers zullen dit zo uitleggen: ‘De boodschap moet doorgegeven worden aan mensen die zelf weer anderen kunnen onderwijzen.’ Het mag wat mij betreft wat scherper. Zoiets als: ‘wees selectief bij je keuze van mensen aan wie je de boodschap toevertouwt.

          9.           Wees standvastig in moeilijke tijden

        • “Verdrukking lijd ik, maar ik schaam mij niet, want ik weet Wie ik geloofd heb en ik ben ervan overtuigd dat Hij bij machte is mijn pand, bij Hem weggelegd, te bewaren tot die dag.” (2 Timotheüs 1:12)

Er komt een dag in de toekomst dat alle ellende voor goed voorbij zal zijn. Dat is een fijn perspectief. De bijbel is er heel duidelijk over. Er komt een lastige periode voordat Jezus zal terugkeren op aarde. Vanaf dat moment zal de tegenstander en het kwaad ‘gevangen’ zijn en bemoeit God zich weer met de politieke systemen op aarde.

Tot die tijd is er de vervulling door de heilige geest die je door moeilijke tijden heen zal helpen, zoals die dat ooit bij Paulus deed. Paulus zat in de gevangenis en zag er waarschijnlijk niet al te representatief uit. Maar schamen deed hij zich daar niet voor. En terecht. Moeilijkheden en tegenstand horen erbij, maar geloof en vertrouwen houden je staande.

          10.         Stel betrouwbare leiders aan

   •      “Want een opziener moet onberispelijk zijn, de man van één vrouw, hij moet ingetogen, bezonnen, beschaafd, gastvrij en bekwaam om te onderwijzen zijn.” (1 Timotheüs 3:2)

Deze is ook mooi. In vrijwel alle religieuze, godsdienstige en spirituele stromingen is leiderschap een thema. Er zijn heel wat zelfbenoemde goeroes, ‘goden’ en ‘godinnen’ Geheel in de traditie van zijn tijd is een leider bij Paulus een man, maar in onze tijd kan dat volgens mij rustig een man en een vrouw zijn. Het is wel interessant om te zien hoe Paulus leiderschap onder de betrouwbaren ziet. Het is geen losbandige schreeuwlelijk, die hem voor ogen staat. Het moet iemand zijn met een niet al te groot en onbescheiden ego. Hij slaat bedachtzaamheid, beschaving en gastvrijheid hoog aan.

Samenvattend: de tips voor de tussentijd.

Wie het bovenstaande heeft gelezen en weet in wat voor tijd we leven, kan de volgende tips meenemen naar zijn dagelijkse leven:

-Laat je niet imponeren door allerlei religieuze, filosofische, spirituele en atheïstische levensbeschouwingen, maar hou vast aan je verbinding met God en zie de bijbel als een gids waar je altijd naar terug kan;

-Vermijd zinloze discussies met mensen die niets met God hebben; voer ze simpelweg niet.

-Ga niet jan en alleman lopen bekeren, maar getuig over je geloof in bescheiden maar rake termen.

-Geloven in de God van Jezus betekent dat je kunt groeien in de godsvrucht. Durf te groeien op de vruchten van de geest die bijvoorbeeld in Galaten 5 tegenover de werken van het vlees,worden geplaatst.  

-Wees een voorbeeld in woord, gedrag, in je onvoorwaardelijke naastenliefde, je betrouwbaarheid en geloofsvertrouwen en wees tenslotte zuiver in je intenties.

-Let goed op jezelf en op de leer, zodat je zelf ook in balans blijft. Gebed en meditatie kunnen je hier erg goed helpen.

-Als je je geloofsgenoten feedback geeft (vermaant), doe het dan met mildheid en vanuit onvoorwaardelijke liefde, maar wees ook duidelijk.

-Laat je niet meeslepen door materialisme, maar wees tevreden met voedsel en onderdak. Haak niet naar extreme rijkdom en als je rijk bent, laat anderen er in delen.

Laat discussies over geloof niet ontsporen in haantjesgedrag, leef als een voorbeeld voor anderen en blijf standvastig, ook als het moeilijk wordt. Wees tevreden met wat je hebt en investeer in je relatie met God en anderen. En als je een rol speelt in het aanstellen van leiders, kies dan voor mensen die integer en betrouwbaar zijn. Ik wens je met dit alles uiteraard heel veel succes.