Wat leerde Paulus zijn geestverwanten na Hand 28:28?

De brieven voor de tussentijd zijn Efeziërs, Kolossensen, Fillipensen, 1 en 2 Timotheüs en Titus. Dit zijn de brieven waaruit we rechtstreeks energie kunnen halen voor deze tussentijd, die je uit de bijbel kunt halen. Ik schreef daarover in vorige artikelen.

Terugblik op vorige artikelen

Ik zal de conclusies uit die artikelen nog een keer samenvatten, want het is allemaal nog niet zo gemakkelijk. (Stel me rustig je vragen via bertoverbeek@icloud.com)

-Jezus kwam op aarde om Gods Vredesrijk te realiseren. Dat was zijn doel.

-Hiermee kwam God de belofte na die hij aan Abraham, Izaak en Jakob had gemaakt: hun nageslacht, het latere Joodse volk, zou tot een ‘licht’ zijn voor de andere volken. Via hen zouden zij God leren kennen en eindelijk een paradijs op aarde kunnen scheppen met elkaar. Liefde en vrede zouden domineren.

-Daarvoor moesten zij de Messias als Messias her- en erkennen. Die zou hen leiden. De erkenning moest van het héle Joodse volk komen en niet alleen van een deel ervan.

-Met de kruisiging van Messias Jezus kwam een voorlopig einde aan Gods plannen met de aarde. Maar God zou God niet zijn geweest als hij geen plan B had. Een plan dat begon met Jezus’ opstanding uit de dood.

-Via de discipelen van Jezus en Paulus kwam er een tweede aanbod van het Messiaanse Rijk. Hierover bericht het boek Handelingen ons. Als men hem toen had aanvaard als Messias, dan was het Messiaanse Rijk alsnog gekomen, want dan zou Jezus zijn teruggekeerd naar de aarde. Die verwachting was er ook: ‘Zie’ zei Jezus ‘Ik kom spoedig’.

-Omdat ook dit nieuwe aanbod werd afgewezen, werd de komst van het Messiaanse Rijk tot nog later uitgesteld. Maar er was gelukkig ook nog een plan C: De boodschap zou niet langer alleen aan de Joden worden overgebracht, maar ook aan de niet-Joden. Met name deze stap toont God’s intentie om zijn plannen met de mensheid waar te maken.

-Voor de niet-Joden, maar ook voor de Joden, was deze boodschap volledig nieuw destijds. En de inhoud was ook wezenlijk anders dan men gewend was. Paulus sprak met zijn luisteraars niet meer over een Messiaans Rijk, maar over de genade die je via Jezus Messias kreeg (Christus betekent Messias).

En nu zullen we de brieven voor de tussentijd eens nader bekijken. De vraag is: hoe moeten Joden en niet-Joden omgaan met een tijd waarin het wereldomspannende vredesrijk uitgesteld is? Een tijd waarin God zich niet met de politiek van de wereld bemoeit, sterker nog, waarin de politiek van de wereld door ‘de machten van de duisternis’ worden geregeerd? Met andere woorden: wat wordt er in die brieven gezegd over deze tijd en hoe moeten we daarmee omgaan?

De tijd waarin we leven en de toekomst: het kwaad regeert

Allereerst dit. De tijd waarin we leven, dit tijdperk, deze aioon, ligt onder de heerschappij van ‘de overste van de macht van de lucht, de geest die werkzaam is in de kinderen van de ongehoorzaamheid’. Deze duidelijke zinspeling op satan als heerser van de huidige wereldsystemen kun je afleiden uit Efeziërs 2:2. Ik zal me dan ook op deze brief richten, maar Kolossenzen heeft dezelfde boodschap.

Paulus beschouwt satan als de macht die de wereldorde bestuurt. Zijn invloed is dus volop aanwezig, maar zal eindigen met de komst van het volgende tijdperk: het Messiaanse Vredesrijk dat gegrondvest wordt als Jezus terugkomt.

 In Ef 6:12 zegt Paulus over deze tijd: “Want wij strijden niet tegen vlees en bloed, maar tegen de overheden, de machten, de wereldbeheersers van de duisternis van dit tijdperk, tegen de geestelijke machten van het kwaad in de hemelse gewesten.”

Wat Paulus hier zegt, is dat achter de regimes van onze tijd meer schuil gaat dan we zien en dat de menselijke leiders onder invloed staan van ‘de geestelijke machten van het kwaad’. Ieder regime in de tussentijd staat onder invloed van Gods tegenstander; al vanaf het moment van Jezus en daarvoor. We vechten niet tegen Trump, Poetin, Macron of Xi, maar tegen de geestelijke machten die schuil gaan achter hun macht. Paulus noemt ze ‘de wereldbeheersers’ en niet alleen dat, ze zijn bovendien verantwoordelijk voor ‘de duisternis van dit tijdperk’.

Het goede nieuws is dat dit tijdelijk is en dat er ooit een andere tijd komt. Wanneer? Daar zijn al heel wat voorspellingen aan gewaagd, dus ik ben voorzichtig. We lijken een eind onderweg, maar er moeten ook nog een paar dingen gebeuren, voordat de eindtijd definitief is.

Wat Paulus echter zegt is dat Jezus 'de wedstrijd al gewonnen heeft' en boven alle huidige wereldleiders is geplaatst door God. Dat zal echter in de toekomst pas op aarde zichtbaar worden. In de hemel is de strijd al gewonnen en de macht achter het kwade is daar al verdreven, en voor een bepaalde tijd op aarde ‘geworpen’.

Eeuwigheid is een verkeerde vertaling

Wie de tussentijd-brieven goed wil begrijpen, zal moeten beseffen dat we overal ‘tijdperk’ (‘eeuw’ als in ‘gouden eeuw’) moeten lezen, waar eeuwigheid vertaald is. Dat geldt ook voor de rest van de bijbel. De Hebreeuwse variant van het woord is ‘olam’ en de Griekse ‘aioon’. De term ‘eeuwigheid der eeuwigheden’ (‘aion ton aionon’ in het Grieks) bewijst het al: hoe kunnen er meer eeuwigheden zijn, als dit tijdperken zijn zonder begin of einde? Dit moet dus zijn: ‘de eeuw der eeuwen’, waarmee verwezen wordt naar de eeuw waarin God en Jezus de wereldpolitiek regeren. Uiteindelijk zal Jezus in iedere mens aanwezig zijn, want de machten die nog heersen zullen overwonnen worden in het volgende tijdperk (Ef 6:12).

Vooruitgrijpen op de toekomstige eeuw

Paulus maakt een onderscheid, zoals veel gelovige Joden, tussen de ‘olam-ha-ze’ (de huidige ‘eeuw’) en de ‘olam-ha-ba’ (de toekomstige ‘eeuw’). In zijn teksten zien we duidelijk een huidig en een nieuw tijdperk. In het huidige regeert de tegenstander van God (via principes en autoriteiten) over de wereldsystemen; in de toekomstige is dit voorbij en zal Jezus namens God de aarde naar wereldvrede leiden.

Het mooie is dat we die toekomstige eeuw alvast mogen ervaren door Gods genade. Ef 2:6-7 zegt dit letterlijk: via Jezus zijn we al in die bevrijde hemelse sfeer, ook al leven we op aarde. Het besef dat aan al het kwaad in de toekomst een einde komt, is een heerlijke gedachte. In het hier en nu is Gods geest echter al werkzaam op individueel niveau. We leven in deze wereld, maar we ‘zijn niet van deze wereld’.

Na een lange periode van zwijgen zal God in de komende tijdperken (2:7) de overweldigende rijkdom van Zijn goedheid tonen. Dit betekent dat zijn plan zich stap voor stap door opeenvolgende tijdperken voltrekt.  Op dit moment is het stil van zijn kant, maar dat zal veranderen. De wereld zal dan op haar grondvesten schudden.

De genade, de rechtstreekse toegang tot de sfeer van het hemelse in de soms donkere dagen op aarde, is -zo zegt Paulus- een nieuwe boodschap. In Ef 3:5 zegt hij dat het dit een ‘geheimenis’, een verborgenheid, was in het verleden. De individuen die trouw zijn aan God zijn verspreid over de wereld en ze vormen de verborgen gemeente van God.

Prima dat mensen naar een kerk of naar gemeentes gaan, maar meer dan een huis zijn ze niet. Gods gemeente is ‘verborgen’. God werkt in deze tijd niet via instituten. Wel kan het een plaats zijn waar mensen hun geloof kunnen delen. Helaas gaat dat niet altijd goed, zoals de vele kerken en kerkscheuringen bewijzen.

Die geweldige genade

Paulus zegt dat mensen die het geloof van Jezus aanhangen, zich niet langer hoeven te gedragen naar het huidige eindige tijdperk met zijn ‘boze dagen’ (Ef 5:16). Ze mogen de nieuwe mens ‘aantrekken’, die leeft alsof de wereld niet door duisternis, geld- en machtswellust en losbandigheid geregeerd wordt, maar door licht en liefde.

Nu besef je misschien hoe geweldig Gods genade is. Zou die er niet zijn, dan zouden we overgeleverd zijn aan de destructieve grillen van de tegenstander. Dat zou nog meer oorlog en ellende opleveren. Door die genade is er nog een sprankje van God zichtbaar in de goede werken die veel mensen op deze aarde verrichten.

Belangrijk anders dan in andere brieven is dat de tegenstander (satan dus) niet meer gezien wordt als een kosmisch heerser, maar als een heerser over de tussentijd, waarin hij via zijn invloed mensen mee probeert te slepen in zijn haat tegen God. Hij wil dat mensen zijn wil volgen en niet die van God (2 Tim 2:26). In het Oude Testament zien we hoe hij God provoceert om de trouwe Job te beproeven door hem van al zijn bezittingen te beroven. Kennelijk vindt God's tegenstander het belangrijk dat mensen hun trouw aan God verliezen. Dat lijkt op afgunst en jaloezie. En het gaat om macht.

Je mag de dingen van deze tijd en wereld loslaten

Zoals gezegd: liefde, vrede en licht kunnen ook in de aioon van de tegenstander al worden ingezet door gelovigen. Belangrijk is te beseffen dat er enorm veel misleiding is. In Kol 2:8 waarschuwt Paulus tegen allerlei wereldse filosofie en menselijke theorietjes en misleiding. Kenmerk hiervan, weten we uit Openbaring, is de ontkenning van God. Ze zijn atheïstisch of proberen met andere goden of goeroes de aandacht weg te leiden van Jezus.

Paulus zegt letterlijk dat deze filosofieën de ‘stocheia tou kosmou’ vertegenwoordigen. Dit betekent dat de misleidende denkbeelden teruggaan op de basiskrachten die de wereld sturen. Het kan daarbij gaan over spirituele machten, onze biologie, maar zelfs op religieuze en sociale systemen, die mensen gebonden kunnen houden aan de ‘oude mens’ in de wereld van God’s tegenstander. Je ziet dit dagelijks, wanneer je ziet waar mensen zich allemaal druk om maken. Als volgeling van Jezus mag je dit loslaten en hoef je er niet in door te modderen.

Deze waarschuwing tegen dwaalleer en misleidende filosofie wil trouwens niet zeggen dat andere stromingen niet ‘onderweg naar God’ zouden kunnen zijn. Alleen gaat het allemaal een stuk sneller voor hen die Jezus kennen. Niettemin kunnen mensen via boeddhisme, yoga, de islam of een andere stroming heel goed op het pad naar God zitten. De gezindheid van hun hart is daarbij belangrijk. God helpt ze dan wel. Zo werkt genade nu eenmaal. Immers, hij ziet de harten aan. Uiterlijke schijn is iets waar God en ook Jezus dwars door heen prikt.

Veel mensen weten niet hoe bevrijdend het is om te onderkennen dat je het niet helemaal op eigen kracht kan. Mensen denken dat dit tot schuldgevoel leidt. Bij perfectionisten gebeurt dat ook, maar zij zijn in het meest perfectionistische deel van hun geest nog niet bevrijd. De bevrijding komt als zij beseffen dat het helemaal niet mogelijk is dat ze dingen perfect doen.

Zonde is je doel missen

Mensen blijken keer op keer doelmissers, mensen die hun doelen niet weten te realiseren en dan moet je denken aan doelen zoals liefde, vrede en het loslaten van hebzucht of begeerte. Om over verlichting nog maar te zwijgen. Hoe graag we het ook willen, helemaal lukken doet het simpelweg niet. Dit is trouwens precies de reden waarom de mensheid zo ‘dwaalt’. Want doelmissing is misschien hier en daar enigszins onschuldig, er zijn ook excessen. En die hebben verregaande gevolgen voor ons, mensen.  Denk maar aan de oorlogen, de verhouding tussen arm en rijk in de wereld, de agressie tussen mensen, het misbruik van mensen en de manier waarop we omgaan met onze planeet.

Dit doelmissen is precies wat we ‘zonde’ noemen. Om hiertegenover genade te plaatsen moest er tenminste één mens op de wereld zijn die niet zondigde, dus: die zijn doel niet miste. En deze mens was Jezus. De zin ‘hij is voor onze zonden gestorven’ moet precies zó begrepen worden. Hij bewees dat mensen de potentie hebben trouw te blijven aan de God van de vrede en de liefde. Hij bewees dat je je niet door angst hoefde te laten leiden.

Vaak wordt bij ‘zonde’ gedacht aan fouten maken. Aan overtredingen van de regels. Aan ‘een slecht mens zijn’. Dan zeggen mensen: ‘Hoezo moest er iemand voor mijn zonden sterven? Ik heb helemaal geen zonden.’ Een dergelijke zin is gebaseerd op een verkeerd begrip van het woord ‘zonde’. Laten we daarom eens kijken naar wat de woorden in de talen van de bijbel betekenen.

In het Oude Testament wordt zonde meestal vertaald vanuit het Hebreeuwse woord חָטָא (chata), een woord dat letterlijk ‘doel missen’ betekent. Dit valt onder andere af te leiden uit Richteren 20:16:

“Van deze hele groep waren er zevenhonderd uitgelezen mannen die links konden slingeren en die niet het doel misten (chata’), zelfs niet bij een haar.”

Hier is ‘chata’ dus letterlijk het missen van het doel. Zo moet je zonde dan ook zien. Volgens andere brieven van Paulus is dit verankerd in de mens. Zo hebben we de wet gekregen om onze doelmissingen te kennen en te herkennen. Voordat Jezus er was, was er ook wel genade, maar daar moest het Joodse volk iets voor doen, zoals offers brengen (niet-Joden deden daar eigenlijk nog niet rechtstreeks mee; hun heil verliep via Israel).

Het Hebreeuws heeft nog een paar andere woorden, die met zonde vertaald worden: ‘avon’ (onrecht doen, iets waar aan je schuldig bent); ‘pesha’ (opzettelijk overtreden van Gods geboden) en ‘asham’ (schuld, schuldbesef).

Jezus is door de overtredingen (pesha) en ongerechtigheden (avon) van ons gedood volgens Jesaja’s 53e hoofdstuk, maar hij stierf vanwege onze doelmissing. Het Grieks vertaalt in de zin dat Jezus voor onze zonden is gestorven ‘chata’ met ‘hamartia’, dat vooral doelmissing betekent. Pesha, avon en asham worden anders vertaald. Zijn dood helpt ons van onze doelmissing af. Eerst figuurlijk, maar in het Messiaanse Rijk ook letterlijk.

Het besef dat onze zonden vergeven zijn heeft tot gevolg dat we ons kunnen richten op de dingen waar het echt om gaat. We hoeven ons niet schuldig te voelen, staan meer open voor de liefde voor onszelf en daardoor voor anderen. Paulus geeft in zijn brieven aan Timotheüs, Filemon en Titus een aantal praktische tips, die ook voor ons nuttig zijn om te leren. In een volgend artikel zal ik ze inventariseren.